Tổ đình Nghĩa Phương: Cái nôi của tông phong Nghĩa Phương giữa lòng thành phố biển

Tổ đình Nghĩa Phương được xây dựng vào cuối thế kỷ 19, cách nay trên 120 năm, nơi đây là cái nôi đã đào tạo Chư Tôn giáo phẩm của Giáo hội và chứng kiến nhiều sự kiện quan trọng trong những bước thăng trầm và phát triển của Phật giáo tỉnh nhà nói riêng,  Phật giáo cổ truyền nói chung.

“Mái chùa che chở hồn dân tộc,

Nếp sống muôn  đời của Tổ tông…”

Mái chùa là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh của mọi người. Một ngôi chùa được xây dựng lên, tạo duyên lành cho hàng ngàn Phật tử hướng thiện, sớm kệ, chiều kinh, bỏ dữ, làm lành.

Đúng như câu đối hai bên cửa chính Tổ đường Tổ đình Nghĩa Phương :

Đi đến cửa chùa đem lòng hỉ xả,

Bước vào cảnh Phật giữ dạ từ bi.

Tổ đình Nghĩa Phương tọa lạc tại số 2 đường Lý Thánh Tôn, thuộc phường Vạn Thạnh, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa.

Chùa  được xây dựng vào cuối thế kỷ 19, cách nay trên 120 năm, nơi đây là cái nôi đã đào tạo Chư Tôn giáo phẩm của Giáo hội và chứng kiến nhiều sự kiện quan trọng trong những bước thăng trầm và phát triển của Phật giáo tỉnh nhà nói riêng, Phật giáo cổ truyền nói chung.

Khách du lịch đã đi qua nhiều cảnh non cao hùng vĩ, lầu đài nguy nga, nhưng khi ghé qua thành phố Nha Trang ai mà chẳng mến, chẳng yêu và  ngợi khen:

 Nha Trang thanh lịch 

 Nha Trang đạo đức !

Thành phố Nha Trang nằm cạnh bờ biển Thái Bình Dương theo chiều dài hơn hai mươi cây số. Thêm cảnh Tháp Bà tôn nghiêm, Hòn Chồng thơ mộng, cùng gió biển hiền hoà khiến lòng người thân thiện, chăm lo tu niệm.

Nếu đi sâu vào giữa lòng thành phố, gần sân vận động Nha Thành ta đã nghe thấy tiếng mõ đều nhịp, cùng lời kinh chan hoà trầm bổng, tiếng chuông ngân nga của ngôi chùa cạnh đó.

Nơi này, cách đây khoảng hơn trăm năm về trước là một bãi cát hoang chỉ lưa thưa năm, ba cây bàng, cây tra, thường làm chỗ trú cho mấy cậu trẻ chơi ú tim hay đánh đáo. 

Chùa Nghĩa Phương do hai anh em Ngài Phổ Nhựt và Phổ  Quảng từ quê hương Quảng Bình vào đây tạo lập vào đời Thành Thái thứ 2,  năm Canh Dần (l890), do Tổ Đạt Khương Viên Giác, chùa Săc Tứ Hải Đức (trước đó là Chùa Duyên Sanh) Chứng minh.

Ngài Trần Đức Tâm, húy thượng Ngộ hạ Lý  tự Chí Bình, hiệu Phổ Quảng và em trai là Ngài Trần Đức Tựu húy thượng Ngộ hạ Niệm tự Chí Mẫn hiệu Phổ Nhựt, thuộc dòng Lâm Tế, đời thứ 39, nguyên quán làng Xuân Sơn, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình. Thân phụ là Cụ ông Trần Đức Mậu và thân mẫu là cụ Bà Trần Đô Hường, Cả hai Ngài đều là bậc Nho học uyên thâm, chán cảnh danh vọng phù du, thường tìm những nơi danh lam thắng cảnh, thi phú an nhàn.

Hai Ngài lênh đênh trên chiếc thuyền nan từ quê hương theo biển cả xuôi Nam viếng cảnh. Nhưng đến Nha Trang gặp nhân duyên Phật pháp đưa đến, hai Ngài đã thọ giáo với Tổ Đạt Khương -Viên Giác và khai sáng lập am tranh thờ Phật đã được Tổ an danh là Nghĩa Phương tự.

TRÙNG TU CHÙA NGHĨA PHƯƠNG LẦN THỨ I (1905):

Năm 1905, sau 15 năm xây dựng, Phật tử ngày một đông, mái am tranh không còn đủ chỗ để thiện nam, tín nữ gần xa tu niệm, Ngài Phổ Quảng đã phát nguyện trùng tu lần thứ nhất, để cho ngôi Tam bảo được huy hoàng, có đủ phương tiện hoằng dương Phật pháp. 

Năm năm sau, vào ngày Rằm tháng 5 năm Ất Mùi, Ngài Phổ Quảng đã thâu thần viên tịch.

Với đức tính hiền  lành, cần cù, chịu khó, cùng với vốn nho học thâm uyên, Ngài Phổ Nhựt  tham khảo kinh điển Phật giáo và khuyến hóa mọi người tu hành, nên chẳng bao lâu tiếng đức vang khắp tỉnh.

TRÙNG TU CHÙA NGHĨA PHƯƠNG LẦN THỨ II (1932):

Năm 1932, Ngài Phổ Nhựt phát nguyện trùng tu lại ngôi Tam bảo Nghĩa Phương lần thứ hai, từ một mái am tranh trở thành ngôi Già Lam Bửu điện.

Thế rồi thân tứ đại mỏi mòn, theo quy luật vô thường, Ngài đã an tường thị tịch vào ngày mồng 4 tháng 6 năm Ất Dậu (1945). Trụ thế 74 năm, Ngài là Tổ Khai sơn Tổ Đình Nghĩa Phương Nha Trang.

Sau khi Tổ Khai sơn Tổ đình Nghĩa Phương viên tịch, thừa kế, Đệ tam Trú trì Tổ đình Nghĩa Phương là Hoà thượng huý thượng Chơn hạ Phú tự Chánh Hữu hiệu  Bích Lâm, nguyên Phó Viện Trưởng Viện Hoằng đạo Giáo hội Phật giáo Cổ Truyên Việt Nam, đời thứ 40, dòng Lâm Tế Chánh Tông (trú trì từ năm 1946 đến năm 1972).

Giai đoạn này Tổ đình Nghĩa Phương được trùng tu hai lần nữa.

TRÙNG TU CHÙA NGHĨA PHƯƠNG LẦN THỨ III (1957) và

Đặc biệt lần đại trùng tu Tổ đình Nghĩa Phương lần thứ IV (1965), dấu ấn không thể nào quên chư Tôn đức Tăng Ni và Phật tử tham gia đãi sạn, hốt các, kéo gạch, trộn hồ không kể ngày đêm, để có ngôi Tổ đình Nghĩa Phương quy mô như hiện nay.

Sau hơn một phần tư thế kỹ hành đạo cố HT Thích Bích Lâm đã Khai sơn trên hai mươi ngôi chùa tại Khánh Hoà và các tỉnh miền Trung như: Chùa Nghĩa Quang, Nghĩa Lương, Nghĩa Lâm (Binh Định), Nghĩa Phú, Nghĩa Lâm (Phú Yên), Nghĩa Thành, Nghĩa Minh, Nghĩa Hương, Nghĩa Hòa, Nghĩa Phước, Nghĩa Phong, Nghĩa Bổn, Nghĩa Sơn, Ngọc Lâm, Phước Huệ, Thiên Long…và Chứng minh Đại trùng tu trên 20 ngôi chùa thuộc môn phong và Giáo hội Phật giáo Cổ truyền như chùa Sắc tứ Minh Thiện, chùa Phước Duyên, chùa Oai Linh, Tổ đình Minh Quang, chùa Minh Thành…Ngài đã đào tạo gần một trăm đệ tử xuất gia trưởng thành như: cố Đại lão HT Thích Huệ Quang, cố HT Thích Huệ Hải, cố HT Thích Huệ Đăng, cố HT.Thích Trí Hải, cố TT.Thích Trí Hảo, cố TT.Thích Trí Thanh, cố TT.Thích Trí Tại…Đại lão HT Thích Trí Tâm, HT Thích Trí Đức, Ni trưởng Thích Nữ Diệu Nguyện…, Tổ đình Nghĩa Phương đúng là cái nôi của tông phong Nghĩa Phương.

Thừa kế Đệ tứ trú trì Tổ dình Nghĩa Phương là Hoà Thượng Thích Trí Tâm, Thành viên Hội đồng Chứng minh, Trưởng ban Nghi Lễ HĐTS Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Phó Trưởng ban thường trực BTS GHPGVN tỉnh Khánh Hoà, Trưởng Tông phong Tổ đình Nghĩa Phương, thuộc đời thứ 41 dòng Lâm tế Chánh Tông (từ năm 1972 đến nay) và tại cuộc họp thường kỳ Tông phong Tổ đình Nghĩa Phương đầu năm, ngày mùng 6 tháng Giêng năm Bính Thân, Đại lão HT.Thích Trí Tâm đã đề cử kế thừa trụ trì Tổ đình Nghĩa Phương là: ĐĐ. Thích Thiện Phước- Phó Thư ký kiêm Chánh Văn phòng Ban trị sự GHPGVN tỉnh Khánh Hòa.

Thật đúng là:

Nghĩa niệm kế tiền quy thừa khai giác lộ

義念 继 前規 承 開 覺 路 

Phương danh thuỳ hậu thế đại triển sơn môn

芳名 垂 後 世 大展 山 門 

Tạm dịch:

Nhớ Nghĩa xưa nối tiếp thanh quy đời trước nương theo đó mở con đường giác.

Danh Thơm mãi lưu truyền hậu thế thật xứng danh rường cột  sơn môn.

 
Đệ tử Trí Bửu biên tập,

theo bài viết của Đại lão HT Thích Trí Tâm- Viện chủ Tổ đình Nghĩa Phương